İzmir Büyükşehir Belediyesi 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın 99’uncu yıl dönümünde “Cumhuriyet’in Kuruluş Senedi Lozan Antlaşması” başlıklı bir konferans düzenledi. Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’nde (APİKAM) düzenlenen konferansın açılış konuşmasını yapan Başkan Tunç Soyer, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, antlaşma sürecini yürüten İsmet İnönü ve Lozan heyetini anarak sözlerine başladı. Başkan Soyer, şunları söyledi:
''Yaklaşık bir asır önce imzalanan Lozan Antlaşması, diğer pek çok ülkenin kuruluşuyla ilgili anlaşmalara benzemez. Bu anlaşmanın ilkeleri ve cümleleri yeryüzünün en önemli halk direnişlerinden biri sonucunda yazılmıştır. Anlaşmanın her bir satırında göğsünü ateşe siper eden şehitlerimizin kanı vardır. Anadolu’nun Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğiyle bir çığ gibi büyüyen direnişi, 9 Eylül ile bir kurtuluş, Lozan’la ise bir kuruluş destanına dönüşmüştür. Atatürk’ün başkanlığındaki Büyük Millet Meclisi’nin yetkilendirdiği ve İsmet Paşa’nın liderlik ettiği heyetimiz Anadolu sathındaki askeri zaferi, 24 Temmuz 1923’te müthiş bir diplomasi zaferiyle taçlandırdı. Sevr’i dayatan emperyalistlere karşı Türkiye’nin ‘tam bağımsız’ bir ülke olarak tanınmasını sağladı.''


-''Milli mücadele ve kurtuluş destanımızın onur belgesidir''

Lozan Antlaşması’nın sadece ülkemizin değil, aynı zamanda muhatap ülkelerin sömürgesi konumundaki farklı ulusların da kaderini etkilemiş evrensel bir belge olduğunu belirten Başkan Soyer, şöyle devam etti:
''Bu buluşmamızda, Lozan’ı tüm sosyal ve ekonomik boyutlarıyla ele alarak bu tarihi anlaşma konusunda üretilen suni gündemlere ışık tutacağız. Lozan Anlaşması, milli mücadele ve kurtuluş destanımızın onur belgesidir. Kurtuluştan kuruluşa giden yolu çizen bir kilometre taşıdır. Dahası, mağlubun mağlup olduğunun resmen beyanıdır. Bugün bu topraklardaki hür yaşamımız bu siyasi zaferin bir sonucudur. Çok zor koşullardan büyük bir diplomatik zekâyla imzalanan Lozan Anlaşması’nın 99’uncu yıldönümünü tüm kalbimle kutluyorum.''


-''İzmir Lozan’ı anlatmak için en anlamlı şehirdir''

Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan ise Lozan’daki görüşmelerde yaşananlar ve antlaşmanın imzalanması sonucunda elde edilen kazanımlar hakkında geniş kapsamlı bilgiler verdi. İzmir’in Lozan Barış Antlaşması için büyük bir öneme sahip olduğunu ifade eden Ertan, şu bilgileri verdi:
''İzmir Lozan’ı anlatmak ve anlamak için en doğru, en anlamlı şehirdir. İzmir işgali başka bir işgaldi. Aslında bir ilhaktı. İzmir’in işgalinden sonra direniş artmıştı. Sevr’i iliğine kadar hisseden bir kenttir İzmir. Türkiye, İzmir kurtarıldığı için Lozan’a eli güçlü gitmiştir. Bu şehirde Lozan’ı konuşmak ondan dolayı anlamlıdır. Konferansın nerede yapılacağı konusundaki görüşmelerde Mustafa Kemal Atatürk, İzmir’de yapılmasını istemiştir. İzmir’in kurtuluşu ve Lozan, İstanbul’un kurtuluşunun da yolunu açmıştır.''
Lozan Antlaşması’nın sosyal medyaya kurban edildiğine de değinen Ertan, sözlerini şöyle tamamladı:
''Tarih sosyal medyadan öğrenilmez. Lozan’ın süresi 100 yıllıktır diyenler bugünlere geleceğimizi hiç düşünmedi mi? Bugün 99’uncu yıldayız ve Lozan hala yaşıyor.''