Seçilir seçilmez Tarihi Elektrik Fabrikası’nı İzmir’e kazandırmak için harekete geçen İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, fabrikanın belediyeye verilmesi için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayını beklediklerini söyledi.
Cumhuriyet Halk Partisi İzmir Milletvekili Murat Bakan, konuyu TBMM gündemine taşıdı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay tarafından yanıtlanması istemiyle yazılı soru önergesi verdi.
AKP’Lİ BELEDİYELERE BEDELSİZ, MUHALEFETE BEDELLİ ‘TAHSİS’
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kamu hizmeti için ‘kamudan kamuya’ para ödemek zorunda bırakıldığına dikkat çeken CHP’li Bakan, “AKP’nin Cumhuriyet’in tüm kazanımlarını, miraslarını ‘özelleştirme’ adı altında satıp peşkeş çekme girişimlerinden biri İzmir’den döndü. 1943’te kamulaştırılarak İzmir Belediyesi’ne devredilen ve bugün ‘Korunması Gerekli Kültür Varlığı’ niteliğinde olan Tarihi Elektrik Fabrikası, tekrar ‘özelleştirilmek’ istendi. İzmir Büyükşehir Belediyesi ihaleye girdi, 35 milyon TL’ye içi boşaltılan ve yıkılmaya terk edilen tarihi fabrikayı satın aldı. Oysa İzmir Büyükşehir Belediyesi, 11 Ağustos 2016 ve 20 Ocak 2017 tarihlerinde Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na yazı yazarak Tarihi Elektrik Fabrikası’nın kente kazandırılması için tahsisini istemişti. Fakat hiçbir yanıt alamamıştı. Halbuki kamu arazilerinin çoğu özellikle AKP’li yerel yönetimlere bedelsiz tahsis ediliyor. İş muhalefete gelince, İzmir’e gelince, İzmir Büyükşehir Belediyemiz kamu hizmeti için ‘kamudan kamuya’ para ödemek zorunda bırakılıyor” diye konuştu.
CHP’li Bakan sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Ülkemizin kalkınma çabaları içinde önemli bir yere sahip, İzmir’in tarihi ve kent hafızasının yapı taşlarından biri niteliğinde olan Elektrik Fabrikası’nın, kente kazandırılması için yerel yönetimimiz hazır… Ancak 35 milyon TL bedel ödeyip satın alınan Tarihi Elektrik Fabrikası’nın, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne verilmesi için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan beklenen onay gelmiyor. Cumhurbaşkanlığı’na soruyoruz; İzmir’e ve İzmirlilere kazandırılmayı bekleyen Tarihi Elektrik Fabrikası’nın İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne verilmesi için Cumhurbaşkanı’ndan beklenen onay ne zaman gelecektir?”
CHP’Lİ BAKAN CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI FUAT OKTAY’A SORDU:
1 – 35 milyon TL bedelle İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin aldığı İzmir Alsancak’taki Tarihi Elektrik Fabrikası’nın belediyeye verilmesi için gerekli işlemler neden yapılmamaktadır?
2 – İzmir’e ve İzmirlilere kazandırılmayı bekleyen Tarihi Elektrik Fabrikası’nın İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne verilmesi için Cumhurbaşkanı’ndan beklenen onay ne zaman gelecektir?
3 – Kamu arazileri çoğu AKP’li belediyelere bedelsiz tahsis edilirken, İzmir Büyükşehir Belediyesi kamu hizmeti için neden ‘kamudan kamuya’ para ödemek zorunda bırakılmıştır? Tarihi Elektrik Fabrikası İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne neden bedelsiz tahsis edilmemektedir?
ELEKTRİK FABRİKASI’NIN TARİHİ
Elektrik Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, Elektrik Fabrikası’nın tarihsel sürecini, “Elektrik Fabrikası’nın temeli, Osmanlı döneminde, 1913 yılında imzalanan ‘yabancı ortaklığa imtiyaz veren sözleşmeye dayanılarak’ 1926 yılında Belçikalı Traction-Elektricite şirketi tarafından atılmıştır. Santralın 18 Ekim 1928‘de devreye girmesiyle birlikte kentte yaşam değişmeye başlamış, sokak aydınlatmasında hava gazından elektriğe geçilmiş, ilerleyen yıllarda ise atlı tramvaylar yerine troleybüsler devreye girmiştir. Resmi Gazete’de 27 Temmuz 1943 tarihinde yayımlanan “İzmir Tramvay ve Elektrik Türk Anonim Şirketi İmtiyazı ile Tesisatının Satın Alınmasına Dair Mukavelenin Tasdiki ve Bu Müessesenin İşletilmesi Hakkında Kanun” kapsamında satın alınarak, kamulaştırılmıştır. Kurulu gücü 5 MW olan Elektrik Fabrikası’nın yabancı özel sektör tarafından işletildiği uzun yıllar boyunca kapasite artışına gidilmemiştir. Kurulu güç, kamulaştırmanın ardından Elektrik Su Havagazı Otobüs ve Troleybüs Genel Müdürlüğü’nün (ESHOT) işletilmesine geçildikten sonra 1949, 1952, 1954, 1955 yılında devreye alınan ek ünitelerle 40 MW’a ulaşmıştır. 1960’lı yıllara gelindiğinde ise İzmir`in elektrik ihtiyacını yüzde 30‘unu karşılıyordu. ESHOT’tan sonra Etibank’ın işlettiği santral, Türkiye Elektik Kurumu’nun (TEK) kurulmasından sonra ise TEK’e devredilmiştir. Fabrika, ülke gündemine yeniden sokulan özelleştirme çalışmaları kapsamında TEK’in parçalanmasının ardından son olarak Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş bünyesinde kalmış ve üretimin durdurulmasının ardından, teknoloji tarihi açısından önemli ekipmanlar ve cihazlar hurdaya ayrılarak, yok edilmiştir” ifadeleriyle kamuoyuyla paylaşmıştı.